op. 2, Wariacje, całość

Autograf-czystopis wersji na 1 fortepian, służący za podkład do pierwszego wydania niemieckiego. Zapis jest niezwykle staranny, z licznymi skrobaniami, by ewentualne skreślenia nie utrudniały odczytania; imponuje bogactwem i precyzją oznaczeń interpretacyjnych. Mimo to zawiera kilka niewątpliwych, poważnych błędów:

• błąd tercjowy w t. 4 – A zamiast F;
• brak nuty w biegniku w t. 56;
• brak  przywracającego es¹ w t. 70;
• brak kasowników przywracających d²-g² w t. 121,
• brak chorągiewek ósemkowych w t. 125-126;
• brak tekstu na górnej pięciolinii w t. 251;
• brak  obniżającego g na ges w t. 253;
• brak przenośnika oktawowego w t. 263 i 356;
• zamieniony rytm sąsiednich figur w t. 305;
• gis¹ zamiast e¹ w t. 329.

Niektóre z tych błędów powtarzano we wszystkich kolejnych wydaniach, np. przeoczenie w t. 70. Można się dziwić popełnieniu i pozostawieniu tylu błędów w tak skądinąd starannie dopracowanym rękopisie. Następujący fragment listu Chopina, o ile dotyczy powstania A, rzuca światło na tę kwestię: "Ponieważ teraz brzydka pogoda, rad bym napisać fortepian do Wariacji na czysto. Do tego trzeba mi Twego egzemplarza, bądź więc łaskaw jutro mi go przynieś, a pojutrze jedno i drugie dostaniesz.”* Jeśli Chopin przeznaczył na tę pracę tylko 1 dzień, to obecność wymienionych błędów staje się zupełnie zrozumiała, zwłaszcza że przepisując tekst "na czysto", kompozytor skupiony był zapewne na dopracowaniu szczegółów notacji, a nie kontroli poprawności podstawowego tekstu. Okazji do szczegółowej korekty nie dawały także późniejsze, istotne poprawki (ze zmianą faktury IV wariacji na czele), gdyż nie wymagały one przeglądania całości rękopisu.

Bardzo liczne są także niedokładności w notacji przygodnych znaków chromatycznych, które Chopin z reguły traktował jako obowiązujące we wszystkich oktawach – por. np. t. 255 i 256.

Zdjęcia w naszym systemie ułożone są w kolejności tekstu wersji ostatecznej. W oryginale pomiędzy III a V wariacją wpisana jest pierwotna, skreślona wersja IV wariacji, której tekst ostateczny został dopisany na końcu rękopisu. W związku z tym fizyczna kolejność stron wyrażona w numeracji przyjętej w mUltimate Chopin przedstawia się następująco: str. 1-11, 22-23, 13-21, 12, 24. Wszystkie strony rękopisu opatrzone są ołówkową foliacją, od 1 do 12', wpisaną w zewnętrznych, górnych rogach; na większości stron widoczna jest także paginacja, obejmująca strony nutowe i końcowe (od 1 do 22).

Ewentualnie tu omówić Af dokładniej, ale raczej pod zasadami.

Jaka była relacja dwóch zachowanych autografów wersji na 1 fortepian, Af i A? Zdaniem redakcji, Af może być pozostałością 

Fragment autografu nieostatecznej redakcji wersji na 1 fortepian, przypuszczalnie pierwszej próby sporządzenia czystopisu całych Wariacji, mogącego służyć za podkład dla wydawcy. Składa się z jednej karty, na której z jednej strony zapisane jest 17 taktów zakończenia 3. wariacji (t. 191-207), a z drugiej początek 5. wariacji (t. 255-267).

^* Z listu F. Chopina do Jana Matuszyńskiego w Warszawie, Warszawa, zima 1827/1828.