op. 21, Koncert f-moll, cz. I

Data rejestracji Wa1 w Stationer's Hall (25 V 1836) nie może odpowiadać rzeczywistej dacie jego publikacji. Było ono bowiem prawdopodobnie oparte na odbitce korektorskiej Wf2, która mogła być przygotowana nie wcześniej niż pod koniec sierpnia 1836. W tej sytuacji wydaje się praw­dopodobne, że Wa1 ukazało się w listopadzie tego roku, gdy pojawiły się pierwsze wzmianki w prasie muzycznej*.

Wa1 obejmuje jedynie Koncert w wersji na jeden fortepian – materiał or­kiestrowy nie był przez Wessla drukowany. Zostało starannie zadiusto­­wa­ne przez wydawcę, który skontrolował notację znaków chromatycznych, przejrzał oznaczenia wykonawcze, m.in. porównując miejsca analogiczne (np. ujednolicił łuki l.r. w t. 316-318), a także wielokrotnie zastępował Chopinowskie akcenty poziome pionowymi (np. w t. 151 i analog., 185 lub 299-300). W rezultacie Wa1 zawiera zdecydowanie mniej błędów niż Wn1 czy Wf.

Chopin prawdopodobnie nie brał udziału w powstaniu Wa1, choć kwestia ta jest trudna do definitywnego rozstrzygnięcia. W wydaniu tym uwzględ­niono większość, lecz nie wszystkie zmiany wprowadzone w Wf2, a z dru­giej strony zawiera ono dużą liczbę uzupełnień i zmian niewystępujących w Wf2, w tym poprawki takich błędów, których wykrycie wymagało, jak się wydaje, czegoś więcej niż rutynowej adiustacji (np. w t. 300). Można to wyjaśnić zasadniczo na dwa sposoby:

• Egzemplarz Wf, będący podkładem dla Wa, nie zawierał naniesień Chopinowskich. Był to więc przypuszczalnie egzemplarz korektowy, uwzględniający większość poprawek wprowadzonych do tekstu Wf1. W gotowym Wf2 wprowadzono jeszcze potem niewielkie retusze (w tym ważne zmiany w III cz. Koncertu, t. 19 i 343 oraz 492), natomiast Wa1 zostało zadiustowane przez uważnego i mu­zykalnego adiustatora.
• Egzemplarz służący za podkład do Wa1 zawierał naniesienia Cho­pinowskie. W tym scenariuszu Chopin poprawił dwa egzemplarze Wf1, z których jeden stał się podstawą Wf2, a drugi – po dodat­kowej adiustacji u Wessla – Wa1. Brak pełnej koordynacji obu korekt tłumaczy wówczas zarówno obecność w Wf2 zmian pominiętych w Wa1, jak i sytuacje odwrotne.

Pierwsza możliwość praktycznie wyklucza udział Chopina w powstaniu Wa1, natomiast w przypadku drugiej jakaś część zmian może od niego pochodzić (na pewno nie wszystkie, gdyż oznaczałoby to, że Chopin jeden z korygowanych egzemplarzy – "angielski" – skontrolował znacznie dokła­d­­niej niż drugi, "francuski", co wydaje się nieprawdopodobne). W Wa1 trudno jednak wskazać zmianę, która nie byłaby tylko poprawką mniej lub bardziej oczywistego błędu lub zmianą ujednolicającą analogiczne miejsca, a właśnie tego typu zmiany są charakterystyczne dla korekt Chopinowskich. Te nieliczne, które można by tu wziąć pod uwagę, np. uzupełnienia łuków w III cz. Koncertu, t. 97-103 czy 325-334, są wyraźnie sprzeczne z notacją Chopinowską lub nawet charakterem frazy. Z tego względu, zdaniem redakcji, bardziej prawdopodobny jest pierwszy z przedstawionych scenariuszy.

Wśród poprawek i zmian wprowadzonych w Wa1 znajdujemy:

• uzupełnienia łuków, na ogół w l.r., np. w t. 4, 6-7, 79-80, 138-140, 141, 209-210, 221, 253-255;
• zmiany zakresu łuków, np. w t. 93, 246;
• adiustacje, na ogół uzupełnienia, znaków chromatycznych, w tym ostrzegawczych, np. w t. 14, 22, 31, 99-100, 114, 143, 146, 159, 171, 174, 190, 216, 219, 220, 241-244;
• skracanie akcentów długich, np. w t. 71-72, 80, 109-110;
• dodanie mordentu w t. 153, akcentów l.r. w t. 247-248, pedalizacji w t. 286, kropek staccato w t. 289-290;
• dodanie łuku przetrzymującego es² w t. 163;
• zmianę przednutki na ćwierćnutę w t. 208;
• poprawkę błędnego umiejscowienia wskazówki m.s. w t. 230;
• poprawki błędów tercjowych Wf w t. 230, 233, 287, 300 i 330.

Egzemplarz prezentowany w mUltimate Chopin pochodzi ze wznowienia Wa1, w którym oryginalną indywidualną okładkę zastąpioną seryjną, wyliczającą wszystkie dotychczas opublikowane przez Wessla utwory Chopina, w tym wypadku aż do Sonaty op. 58. Wedle informacji zawar­tych w Annotated Catalogue oznacza to, że egzemplarz ten ukazał się na rynku między VI a XI 1845 r.**

* Informacja za: John Rink, Christophe Grabowski, Annotated Catalogue of Chopin's First Editions.
** patrz tabela, w której zestawiono elementy pozwalające odróżnić poszczególne wersje tej okładki wraz z ich datami, poz. 15.