(op. 4), Sonata c-moll, cz. I

Pierwsze wydanie niemieckie, oparte na A. Dokonano w nim licznych adiustacji, uzupełniając przede wszystkim znaki chromatyczne oraz – w mniejszej liczbie – znaki artykulacyjne i dynamiczne. Niektóre zmiany wykraczają poza typowy zakres adiustacji (patrz niżej, a także np. cz. IV, t. 7 i analog. czy 103), żadna z nich nie może być jednak autentyczna, gdyż Chopin – co wyraźnie stwierdził w liście napisanym w 1845 r.* – nie skorygował przysłanej mu kilka lat wcześniej odbitki, zaś fakt wydania utworu dopiero po jego śmierci dowodzi, że i po napisaniu tego listu nie zmienił zdania.

Opisana w charakterystyce A oszczędność Chopina w pisaniu przygodnych znaków chromatycznych zmusiła sztycharza (adiustatora) Wn1 do licznych interwencji, w wyniku których zdecydowana większość usterek w tym zakresie została poprawiona. Dodano również znaczną liczbę znaków ostrzegawczych, na ogół uzasadnionych, np. w t. 11, 18-19, 22.

Istotniejsze dowolne zmiany wprowadzone w Wn1 obejmują:

• nadanie zmienionego numeru opusu,
• dodanie rzekomo przeoczonych znaków chromatycznych, np.  e w t. 79,  fis² w t. 124,  c² w t. 152,
• dodanie znaku  w t. 37, 58, 140,
• dodanie łuków i kropek staccato w t. 71-72, a kropek także w t. 73-74,
• systematyczne zmiany układu wiązań ósemkowych w t. 113-122 i 131-138,
• przetrzymanie f¹ w t. 162 i fes³ w t. 170.

Szczególnie dużo zmian i uzupełnień dotyczy łukowania. Ich ocena nie jest jednoznaczna, gdyż łuki A są w wielu miejscach niedokładne i pewien zakres adiustacji był z pewnością konieczny, jak np. w t. 11 czy 17-20 lub wskazany, jak np. w t. 61, 91-93 czy 153-154. Inne zmiany i dodatki w tym zakresie wydają się jednak nietrafne lub niekonieczne, np. dodanie łuków w t. 38, 81 lub 131-138.

Uzasadnione zmiany wprowadzono także w zakresie innych elementów notacji, np. pominięto pozostawione przypuszczalnie przez nieuwagę w t. 155.

W Wn1 popełniono również szereg błędów, np.:

• dodano – wskutek błędnego odczytania A – kliniki w t. 43-48,
• przesunięto o ósemkę początek przenośnika oktawowego w t. 65.

^* List do Ludwiki i Kalasantego Jędrzejewiczów w Warszawie, Nohant, początek sierpnia 1845 – "Sonata Elsnerowi [dedykowana] wyszła w Wiedniu u Haslingera, a przynajmniej sam mi drukowaną epreuve temu kilka lat do Paryża przysłał; ale ponieważ nie odesłałem mu jej korygowanej, tylko kazałem powiedzieć,  że wolałbym, żeby wiele rzeczy odmienionych było, więc może wstrzymali druk, co by mi bardzo miło było…"