A - Autograf


Data: X 1836 – VI 1837
Tytuł: Etudes || 1re Etude
Dedykacja: Mme la Csse d'Agoult

A stanowi pierwszy element obejmującego całe op. 25 zestawu 12 rękopisów przeznaczonych na podkład dla Wn1. Przybliżone ramy czasowe powstania A można wyznaczyć w następujący sposób:

  • zawiera on tekst Etiudy bliższy wersji ostatecznej niż AI; musiał zatem powstać później, czyli zapewne po wrześniu 1836 r.
  • 28 II 1837 r. Chopin na piśmie potwierdził wydawcy niemieckiemu, firmie Breitkopf & Härtel, przekazanie praw do wspomnianego zbioru 12 rękopisów, w tym A. Rękopisy te na pewno nie były jeszcze wtedy gotowe (patrz niżej), ale same autografy mogły już być napisane (bez ostatnich retuszów), ze względu na konieczność dwukrotnego skopiowania.
  • 9 VII 1837 r. Henryk Albert Probst, pośredniczący pomiędzy Chopinem a jego niemieckim wydawcą, wysłał rękopisy Etiud do Lipska. Aż do tego momentu Chopin najprawdopodobniej cyzelował swe dzieła, wprowadzając w rękopisach ostatnie poprawki.

Pisząc A, Chopin przypuszczalnie miał przed oczami jakiś roboczy (szkicowy? – [As]) zapis utworu, najprawdopodobniej ten sam, na podstawie którego powstał AI. Świadczy o tym szereg zbieżnych poprawek w obu autografach, np. zmiana harmoniczna na początku t. 23 lub zmiana 14. i 15. szesnastki pr.r. w t. 27. Jeśli – co wydaje się bardzo prawdopodobne – w trakcie pracy nad A Chopin nie miał już dostępu do AI, również widoczne w A poprawki z wersji zapisanych w AI świadczą o ich wspólnym pochodzeniu.

A był prawdopodobnie jedynym autografem edycyjnym, o czym świadczy np. wspólny błąd A, Wf i Wa w t. 20. Pismo Chopina zdradza niemały pośpiech – rękopis obfituje w charakterystyczne "haczyki", powstające, gdy piszący przesuwa rękę przed oderwaniem pióra od papieru.

A zawiera dużo – jak na rękopis przeznaczony na podkład do wydania – skreśleń, poprawek i uzupełnień. Część z nich była przypuszczalnie robiona na bieżąco, w trakcie pisania, skoro wszystkie źródła pochodzące od A – KDP, kopie stanowiące podkłady do Wf i Wa (zaginione) oraz Wn – mają już poprawioną wersję (np. zmiana partii pr.r. w 2. połowie t. 20). Inne musiały być wprowadzone jakiś czas po napisaniu całości, gdyż nie zostały uwzględnione w KDP (np. zmiany w partii pr.r. w t. 22-23). Są wreszcie i takie, wprowadzone zapewne bezpośrednio przed wysłaniem A do Lipska, które uwzględniono tylko w Wn (np. usunięcie ostatniej nuty l.r. w t. 16).

Łukowanie A jest na ogół czytelne. Pewne wątpliwości powstają jedynie tam, gdzie Chopin kończy łuk na nucie melodycznej lub nieco za nią, tak iż kilka drobnych nutek figuracji harmonicznej pozostaje nieobjęta łukiem. Sytuacje takie występują od początku Etiudy, np. w t. 2, 3, 6, 10. Porównanie podobnych miejsc, a także kilka innych argumentów prowadzi do wniosku, że są to niedokładności zapisu:

  • mimo krótszego łuku w t. 3, znak w t. 4 wyraźnie sugeruje kontynuację, co znajduje potwierdzenie w niebudzącym wątpliwości łukowaniu analogicznych t. 11-12;
  • w t. 12 Chopin przedłużył do końca taktu napisany uprzednio krótszy łuk;
  • krótszym łukom w t. 30-31 odpowiadają dochodzące wyraźnie do końca taktu łuki w t. 26-27.

Kwestię tę poruszamy w uwagach szczegółowych tylko w bardziej problematycznych sytuacjach, np. w t. 36, 38 i 40.

U dołu pierwszej strony widnieje następująca "uwaga dla sztycharza – należy wyraźnie zróżnicować w druku duże i małe nuty." (Oryginał francuski: "Nota pour le graveur. Il faut graver bien distinctement les grandes et les petites notes.") Niewykluczone, że przezorność Chopina w tej kwestii miała źródło w nieuwzględnieniu tego typu różnicy w wydanym niecałe dwa lata wcześniej Mazurku C op. 24 nr 2, t. 70-88.

Oryginał w: Biblioteka Narodowa, Warszawa
Sygnatura: Mus 217