op. 2, Wariacja IV, wersja pierwotna

W t. 1 i 5, w podstawowej wersji ApI figury sześćdziesięcioczwórkowe pr.r. nie postępują równolegle z szesnastkami tworzącymi melodię. W 1. połowie t. 1 Chopin dopisał już jednak alternatywną wersję, zbliżoną do późniejszej wersji A. Zdaniem redakcji, zapis ten należy traktować jako szkic nowego pomysłu, zawie­rający domyślną instrukcję "dalej podobnie". Wskazuje na to analogiczny t. 17, w którym wersja A zamarkowana jest w formie podobnego dopisku przez cały takt. Tak zinterpretowany dopisek ApI podajemy jako wariant późniejszej wersji w obu taktach (1 i 5). Patrz też t. 2-6 i 7.

W ApI wariacja – jak większość pozostałych – nie jest opatrzona tytułem ani numerem, a jako określenie tempa ma tylko oznaczenie metronomiczne. Wpisane są dwie wartości tempa metronomicznego – 58 (atramentem), którą jako pisaną wraz z tekstem Wariacji uznajemy za tekst tego źródła, oraz dopisane później ołówkiem 60 (jak w A), co świadczy o tym, że decyzja o nieznacznym przyspieszeniu tempa zapdła jeszcze przed powstaniem A.

Nie licząc tempa metronomicznego, jedynym oznaczeniem wykonawczym w ApI jest łuk nad 1. figurą sześćdziesięcioczwórkową w t. 1. Został on tam niewątpliwie postawiony na wzór dla wszystkich takich figur zarówno w prawej, jak i w lewej ręce – dowodzi tego notacja A, w której łuki te zostały wpisane we wszystkich figurach. Z tego względu różnicy tej nie uważamy za wariant, gdyż wynika ona po prostu z roboczego charakteru tej partytury. Wersję bez oznaczeń można zobaczyć, wybierając ApI jako źródło tekstu i dokonując ewentualnie jakichś podmian w poszczególnych uwagach. Przyjęliśmy przy tym zasadę, że przy podmianach wersji zachowany jest stan oznaczeń w źródle wyjściowym, tzn. wersje wprowadzane do tekstu ApI są ich pozbawione, a wersje wprowadzane do tekstu A otrzymują oznaczenia korespondujące z tymi, które występowały w A.

W ApI 4. figura sześćdziesięcioczwórkowa w t. 1 i 5 jest taka sama jak trzecia, mimo że szesnast­ka kończąca pasaż jest inna – D zamiast B₁. Zmiana tej szesnastki dokonała się zresztą w trakcie pisania ApI, o czym świadczą widoczne poprawki tej nuty w t. 1 i 21. Chopin zadowolił się wówczas korektą samej linii basu, gdyż na etapie pisania ApI wykorzystywał różne od okta­wy interwały między ostatnią sześćdziesięcio­czwórką a następną szesnastką znacznie częściej niż w wersji ostatecznej.

Odtworzenie notacji ApI nastręcza szereg problemów:

• Tak jak w przypadku pozostałych wariacji, w wielu miejscach wpisane są dwie wersje (niekiedy więcej). Wcześniejsza, pisana normalnej wielkości pismem, stanowi prawdopodobnie pierwszy, roboczy zapis tej wariacji. Późniejsza, zaszkicowana najczęściej drobnymi nutami na tej samej pięciolinii co wersja podstawowa, zawiera odmiany pokrywające się z finalną wersją A lub zbliżone do niej.
• Niektóre powtarzające się figury sześć­dziesięcioczwórkowe zapisane są skrótowo przez wyrysowanie jedynie odpowiednio nachylonych belek wiązania.
• Niemal wszystkie tworzące główną linię melodyczną szesnastki pr.r. zapisane są bez użycia przenośnika oktawowego (aż do f⁴), dzięki czemu zarówno wyraźnie widać skoki kończące każdy pasaż, jak i zachowana jest naturalna relacja graficzna partii obu rąk. Dla ułatwienia odczytania Chopin większość z nich opatrzył nazwami literowymi, co okazało się pomocne, gdyż w wielu miejscach zapis nutowy zawiera błędy (pomyłki w zapisie nut z większą liczbą linii dodanych należą do najczęst­szych błędów autografów Chopinowskich w ogóle).

Notację tę staramy się, na ile to możliwe, odtworzyć w transkrypcji graficznej (wersja "transkrypcja"). Natomiast w transkrypcji merytorycznej ("redakcja") dostosowujemy pisownię do tej, której Chopin użył w A. Tam, gdzie występują alternatywne wersje, za tekst ApI przyjmujemy zapis pierwotny, podając inne wersje jako warianty.