Lento con gran espressione WN 37

Pośród utworów przez Chopina niewydanych znajduje się miniatura, którą siostrze Ludwice wysłał z Wiednia jeszcze w roku 1830. Musiała powstać prawdopodobnie tuż po przyjeździe do Wiednia, jeszcze przed otrzymaniem przez Chopina wiadomości o wybuchu powstania listopadowego. Wydaje się bowiem być owocem chwili szczęśliwej i w dorobku kompozytorskiego Chopina jest kompozycją unikalną. Po pierwsze: łączy nastrój czuły z akcentami humoru, po drugie zaś: cytuje utwory własne kompozytora, a to dla Chopina rzadkość.

Chodzi o nokturn, który wypłynął na światło dzienne dopiero w roku 1875, dzięki Marcelemu Antoniemu Szulcowi, który wydał go w Poznaniu u Leitgebera jako Adagio. Nokturn ten otrzymywał następnie różne tytuły. Ludwika Jędrzejewiczowa w swym spisie nie wydanych kompozycji Chopina zanotowała utwór jako „Lento w rodzaju nokturnu” i opatrzyła dopiskiem: „posłane mi z Wiednia”. „Posłane” z dedykacją: „siostrze Ludwice – dla wprawy, zanim się zabierze do mego drugiego Koncertu”.

Obecnie Adagio znane jest pod tytułem Lento con gran espressione  i zaliczane raz do nokturnów, innym razem do liryków ulotnych. Ma kształt formy repryzowej. Charakter nokturnu panuje w częściach skrajnych. Środek wypełniają dowcipne, żartobliwe autocytaty: z Koncertu f-moll (z jego pierwszej i ostatniej części) oraz z pieśni Życzenie.

Autor: Mieczysław Tomaszewski 
Cykl audycji „Fryderyka Chopina Dzieła Wszystkie”
Polskie Radio, Program II