|
!!! miniat: wycinek, ten akord lub 1. miara, tylko górna 5-linia. EZnieU = bemol |
|
|
EZTU = kaso |
Trudno tu ustalić ostateczną intencję Chopina. Autentyczność wersji z b1 wydaje się niewątpliwa – Chopin napisał ją w A1, a prawdopodobnie także w [A2], jak można by wnosić z widocznych w Wn1 śladów poprawki 
(b1) na 
(h1). Poprawka ta wymaga jednak dokładniejszej analizy:
- Teza postawiona wyżej, w myśl której powtórzono za podkładem, czyli [A2], nie jest jedynym możliwym wyjaśnieniem obecności tego znaku w egzemplarzu korektowym Wn1. Powtórzenie w [A2] wersji A1 jest naturalne, o ile jest ona prawidłowa. Jeśli jednak Chopin się pomylił w A1, przepisanie błędu do drugiego autografu jest już znacznie mniej prawdopodobne*. Możliwe więc, że [A2] miał tu , a pierwotna wersja Wn1 to pomyłka sztycharza.
- Równie niepewne jest autorstwo samej poprawki. Bez względu na to, czy b1 jest prawidłowe, czy błędne, korekty mógł dokonać Chopin, zmieniając swoją pierwotną koncepcję lub po prostu poprawiając błąd. Mogło się to jednak odbyć także bez udziału Chopina – błąd sztycharza mógł został wykryty w trakcie rutynowej korekty wydawniczej, a jeśli tekst był zgodny z podkładem, zmianę mógł wprowadzić adiustator na podstawie porównania z t. 74. O tym, że śledzący bieg muzyki adiustator mógł zdecydować się na taką ingerencję, pokazuje przykład Wa, w którym h1 jest niemal na pewno rezultatem adiustacji.
Prawdopodobieństwo wspomnianej wyżej, ewentualnej pomyłki Chopina w A1 nie jest zaniedbywalne. Pomyłkowe, nieświadome zastąpienie znaku (też litery czy głoski) przez inny podobnego typu znak jest zjawiskiem dobrze znanym w psychologii. Zamiast zamierzonego Chopin mógł wpisać pod wpływem licznych bemoli w tym i sąsiednich taktach. Tego typu lapsus calami – wpisanie zamiast 
– przypuszczalnie zdarzył się np. w autografie Mazurka a op. 59 nr 1, t. 112.
Od strony stylistycznej naturalniejsze wydaje się h1, gdyż wersja z b1, nie podejmująca przemienności b i h, tak wyraźnie akcentowanej w t. 73-76, sprawia nieco monotonne wrażenie, a przede wszystkim zaburza stabilność tonalną przez wprowadzenie na końcu tego taktu akordu g-moll w funkcji toniki.
Mając zatem do wyboru dwie nie do końca pewne wersje, z których przynajmniej jedna musi wszakże być autentyczna, w tekście głównym idziemy za źródłem podstawowym – Wn1, zaś wersję A1 (→Wf) traktujemy jako równorzędny wariant.
* Nie jest to wszakże całkiem niemożliwe. Pisząc [A2] na podstawie zanotowanego z widocznym staraniem A1, Chopin musiał wierzyć w zasadniczą poprawność tekstu i nie podejrzewając istnienia tak poważnych błędów, skupiał się głównie na dalszym uzupełnianiu i cyzelowaniu oznaczeń wykonawczych.
Porównaj to miejsce w źródłach »
kategoria redakcyjna: Różnice w źródłach; Poprawki i zmiany
zagadnienia: Adiustacje Wa, Autentyczne korekty Wn
notacja: Wysokość