mUltimate Chopin

t. 82

b¹ w A1 (→Wf)

h¹ w Wn i Wa

Trudno tu ustalić ostateczną intencję Chopina. Autentyczność wersji z b¹ wydaje się niewątpliwa – Chopin napisał ją w A1, a prawdopodobnie także w [A2], jak można by wnosić z widocznych w Wn1 śladów poprawki (b¹) na (h¹). Poprawka ta wymaga jednak dokładniejszej analizy:

Teza postawiona wyżej, w myśl której powtórzono za podkładem, czyli [A2], nie jest jedynym możliwym wyjaśnieniem obecności tego znaku w egzemplarzu korektowym Wn1. Powtórzenie w [A2] wersji A1 jest naturalne, o ile jest ona prawidłowa. Jeśli jednak Chopin się pomylił w A1, przepisanie błędu do drugiego autografu jest już znacznie mniej prawdopodobne*. Możliwe więc, że [A2] miał tu , a pierwotna wersja Wn1 to pomyłka sztycharza.
Równie niepewne jest autorstwo samej poprawki. Bez względu na to, czy b¹ jest prawidłowe, czy błędne, korekty mógł dokonać Chopin, zmieniając swoją pierwotną koncepcję lub po prostu poprawiając błąd. Mogło się to jednak odbyć także bez udziału Chopina – błąd sztycharza mógł został wykryty w trakcie rutynowej korekty wydawniczej, a jeśli tekst był zgodny z podkładem, zmianę mógł wprowadzić adiustator na podstawie porównania z t. 74. O tym, że śledzący bieg muzyki adiustator mógł zdecydować się na taką ingerencję, pokazuje przykład Wa, w którym h¹ jest niemal na pewno rezultatem adiustacji.

Prawdopodobieństwo wspomnianej wyżej, ewentualnej pomyłki Chopina w A1 nie jest zaniedbywalne. Pomyłkowe, nieświadome zastąpienie znaku (też litery czy głoski) przez inny podobnego typu znak jest zjawiskiem dobrze znanym w psychologii. Zamiast zamierzonego Chopin mógł wpisać pod wpływem licznych bemoli w tym i sąsiednich taktach. Tego typu lapsus calami – wpisanie zamiast – przypuszczalnie zdarzył się np. w autografie Mazurka a op. 59 nr 1, t. 112.

Od strony stylistycznej naturalniejsze wydaje się h¹, gdyż wersja z b¹, nie podejmująca przemienności b i h, tak wyraźnie akcentowanej w t. 73-76, sprawia nieco monotonne wrażenie, a przede wszystkim zaburza stabilność tonalną przez wprowadzenie na końcu tego taktu akordu g-moll w funkcji toniki.

Mając zatem do wyboru dwie nie do końca pewne wersje, z których przynajmniej jedna musi wszakże być autentyczna, w tekście głównym idziemy za źródłem podstawowym – Wn1, zaś wersję A1 (→Wf) traktujemy jako równorzędny wariant.

^* Nie jest to wszakże całkiem niemożliwe. Pisząc [A2] na podstawie zanotowanego z widocznym staraniem A1, Chopin musiał wierzyć w zasadniczą poprawność tekstu i nie podejrzewając istnienia tak poważnych błędów, skupiał się głównie na dalszym uzupełnianiu i cyzelowaniu oznaczeń wykonawczych.

kategoria redakcyjna: Różnice w źródłach; Poprawki i zmiany

zagadnienia: Adiustacje Wa, Autentyczne korekty Wn

notacja: Wysokość

Powrót do adnotacji

op. 50 nr 1, Mazurek G-dur