Momenty zmian pedału nie są w A całkiem jasne, mimo że oznaczenia były poprawiane – widać ślady usuwania jakichś znaków przed przypadającym na 3. ćwierćnutę t. 121 znakiem 
oraz na początku t. 122, po znaku . Co było usunięte, trudno stwierdzić z całą pewnością, ale zdaniem redakcji w t. 121 był to znak 
, a w t. 122 – znak . Ta ostatnia poprawka sugeruje, że Chopin przesuwał moment zmiany pedału z początku taktu na ostatnią szesnastkę poprzedniego. Zapis w połowie t. 122 można uznać za potwierdzenie takiego rozumienia pedalizacji, choć nie jest to całkiem pewne, bo Chopin często pisał znak wyraźnie przed nutą, której miał dotyczyć (widać to chociażby na początku t. 121 i 123). Jeśli to rozumowanie jest słuszne, poprawka w połowie t. 121 miała przypuszczalnie na celu analogiczną zmianę, lecz pozostała – w wyniku rozproszenia – niedokończona. Uważając poprawkę na przejściu t. 121-122 za oddającą ostateczny zamysł Chopina, w tekście głównym podajemy zmiany pedału pod szesnastkami-półnutami f2.
Interpretację powyższą można jednak zakwestionować od strony praktycznej – przy takiej pedalizacji pomysłowa i sugestywna notacja przetrzymań par górnych nut figuracji pr.r. stałaby się właściwie niepotrzebna, bo i tak są one zatrzymane pedałem. Wychodząc z takiego założenia, poprawki w A można zinterpretować inaczej – niedokończona poprawka w t. 121 byłaby momentem nie rozproszenia, lecz uświadomienia sobie, że wprowadzane zmiany są niepotrzebne. Poprawka na przejściu t. 121-122, zrobiona przypuszczalnie jako pierwsza, nie została sprostowana, bo kolejne skrobanie groziło zniszczeniem całej karty, a zapis w połowie t. 122, można – jak wspomniano wyżej – interpretować w różny sposób. Prowadzi to do drugiej z proponowanych pedalizacji, w której momenty zmian pedału przypadają na początki kolejnych połówek taktów. Jest ona zasadniczo zgodna z notacją Wn1 (→Wf→Wa), uzupełniliśmy jedynie znaki pominięte w połowie t. 121 – gwiazdkę opuszczoną jeszcze w A oraz błędnie odtworzony jako 
w wydaniach (por. podobny błąd w podobnych okolicznościach – brak – w t. 283).
Argument o rzekomo niepotrzebnym dwukrotnym oznaczeniu przetrzymania nut f2-des2, za pomocą wartości rytmicznych i pedału, jest tylko częściowo słuszny. W rzeczywistości pedalizacja wskazuje bowiem co najwyżej sposób realizacji przedłużenia na poziomie fizycznym. Nietuzinkowa notacja rytmiczna stanowi zaś także, a może przede wszystkim, inspirację pokazującą poszczególne plany brzmieniowe, skłaniającą do poszukiwania właściwego, zniuansowanego sposobu uderzenia poszczególnych nut.
kategoria redakcyjna: Różnice w źródłach; Poprawki i zmiany
zagadnienia: Poprawki A, Błędy Wn, Brak znaku zdjęcia pedału
notacja: Pedalizacja
Powrót do adnotacji