op. 35, Sonata b-moll, cz. II

  t. 5-6

		Dwa znaki  w KG (→Wn) !!!   miniat: t. 69-70, tylko górna 5-linia, widły wyżej, ścieśnić (wyrównać odstępy na oko).               TGTU
		Dwutaktowe  w Wf (→Wa) Dłuższe i cieńsze w t. 5 + kontynuacja w t. 6

Problem różnicy oznaczeń crescendo pomiędzy źródłami opartymi na [A] – KG i Wf – dotyczy pięciu z sześciu analogicznych miejsc (podwójna kreska oznacza koniec linii odpowiednio w KG lub Wf):

takty	KG (→Wn)	Wf (→Wa)
5-7, 193-195
25-27
213-215
69-71
257-259

Istnieją dwie podstawowe możliwości wyjaśnienia tego stanu rzeczy:

1. Pomijając pojedyncze, drobne niedokładności, oba źródła przekazują bez zniekształceń zapi­sy [A]. Implikuje to albo poprawki Chopina – już po sporządzeniu KG – w kilku miejscach autografu, albo dopisywanie tych widełek w ramach ostatnich retuszów obu rękopisów. Każdy z tych scenariuszy wydaje się mało przekonujący lub też nie przybliża nas do ewentualnego rozszyfrowania intencji kompozytora:
   • ze względu na układ graficzny tekstu (znaki przecinają laseczki oktaw lub akordów rozdzielonych pomiędzy pięciolinie) ewentualne poprawki niosły ze sobą realne zagrożenie, że miejsca te staną się nieczytelne, a cała strona będzie wymagała przepisania. Trudno więc przypuszczać, by Chopin podejmował tak duże ryzyko dla zmiany notacji, która przecież mogła także oznaczać crescendo kumulujące się;
   • ewentualne uzupełnianie przez Chopina obydwu już napisanych rękopisów edycyjnych rodzi nastę­pne wątpliwości – jeśli poprawiał je równocześ­nie, to dlaczego wpisał różne wersje, a jeśli niezależnie, to jak stwierdzić, która wersja była późniejsza?
   • Niezależnie wszakże od powyższych zastrzeżeń, uznanie wersji Wf za zasadniczo zgodną z [A] prowadzi do sprzeczności w t. 26-27 i 214-215. Ze względu na skrótowy zapis repryzy obu tym miejscom odpowiada bowiem w [A] ta sama para taktów (t. 26-27), nie mogą one zatem być oba naraz zgodne z pisownią autografu. Redakcji mUltimate nie są znane przypadki zamiany jednego niezbyt długiego znaku na dwa krótsze (z wyjątkiem sytuacji wymuszonych przejściem na nową linię). Natomiast w Walcu Es op. 18, t. 5-7 i analog., trzy kolejne znaki , zapisane w auto­grafie i pierwszym wydaniu francuskim, zastąpiono w drugim wydaniu jednym dłuższym, co pokazuje, że tego rodzaju adiustacje były niekiedy stosowane przez wydawców utworów Chopina. Możemy tym samym sądzić, że w t. 26-27 [A] miał dwa znaki , które sztycharz Wf zmienił za 1. razem, a odtworzył prawidłowo w t. 214-215. Skoro jednak zmienił t. 26-27, mógł też zmienić wszystkie pozo­sta­łe, co prowadzi nas do rozważenia drugiej głów­nej możliwości wyjaśnienia różnic między KG a Wf.
2. Jedno ze źródeł, KG lub Wf, przekazuje systematy­cznie zafałszowany obraz [A]. Z przeprowadzonej powyżej analizy wynika, że źródłem tym było najprawdopodobniej Wf. Przemawiają za tym dodatkowo:
   • konsekwencja graficzna wystąpień dwutaktowych znaków , związana z podziałem tekstu Wf na linijki – pojawiają się one zawsze, gdy sąsied­nie takty zapisane są w jednej linii tekstu (jedy­nym wyjątkiem są omówione wyżej t. 214-215, w których sztycharz – przypuszczalnie niechcący – zdradził nam rzeczywisty obraz podkładu);
   • brak wyraźnej konsekwencji muzycznej – dwu­taktowe znaki nie są związane z miejscem we frazie, jako że na ogół pojawiają się w pierw­szych dwóch taktach tych odcinków, ale raz w drugim i trzecim (t. 26-27).

Ostatecznie, w tekście głównym podajemy konsekwentne, jednotaktowe widełki KG (→Wn). Por. Preludium cis op. 45, t. 6-7.

Porównaj to miejsce w źródłach »

kategoria redakcyjna: Interpretacje merytoryczne; Różnice w źródłach

zagadnienia: Adiustacje Wf, Widełki dynamiczne kontynuujące

notacja: Artykulacja, akcenty, widełki

Przejdź do tekstu nutowego