Takt ten, tworzący z następnym jednolity pianistycznie pasaż, musi być rozpatrywany w szerszym kontekście. Finalny charakter, szybkie tempo i wirtuozowski rozmach tego fragmentu przemawiają za regularną budową figuracji. W tej sytuacji występujące w Wf i Wn1 zróżnicowanie t. 281 i 282 (as1 w t. 281 ale as2-c3 w t. 282) wydaje się problematyczne, zwłaszcza że różnica brzmienia między tą wersją a bardziej schematyczną wersją Wa (tercje w obu taktach) jest bardzo nieznaczna. Sztycharz Wf mógł po prostu przeoczyć nutę c2 w t. 281, szczególnie jeśli w [A] były tu kreślenia lub inne poprawki, a Chopin uzupełnił ją tylko przygotowując podkład dla Wa.
Z drugiej strony, właśnie wersja z pojedynczym as1 w t. 281 jest źródłowo najpewniejsza – wydrukowana w Wf0 na podstawie [A], pozostała niepoprawiona przez Chopina w Wfn (→Wn) i w korekcie Wf, mimo że dopisując oznaczenia dynamiczne i pedalizacyjne, kompozytor musiał kilkakrotnie patrzeć na ten takt. Poprawek nie ma też w egzemplarzach lekcyjnych, w tym zwłaszcza w WfD, zawierającym praktyczne wskazówki dwa takty dalej.
Alternatywna wersja Wa (z tercją w tym miejscu) może być następstwem pomyłki – tercje na tej wysokości pojawiają się w Wa w okolicznych taktach 13 razy, w tym pomyłkowo na początku t. 284. Nie można też wykluczyć adiustacji ujednolicającej t. 281-282.
Takiej ujednolicającej adiustacji, choć idącej w przeciwnym kierunku, dokonano na pewno w Wn2 (→Wn3), w których w obu t. 281-282 na 4. ósemce występuje pojedyncze as1 (as2). Nie można jednak całkiem wykluczyć, że adiustator trafnie odgadł intencję Chopina i to właśnie tercja w t. 282 jest błędem (por. t. 284). Prawdopodobieństwo, że Chopin nie zauważył tego błędu ani w Wfn, korekcie Wf i podkładzie do Wa, ani w egzemplarzach lekcyjnych wydaje się jednak niewielkie.
Powtarzane tercje można uważać za elementy tworzące strukturę rytmiczną wyższego rzędu. Poszczególne wersje dają wówczas następujące schematy rytmiczne (przykłady obejmują t. 277-284, jeden takt na 2/2 odpowiada dwóm na 3/4):
Wf i Wn1 (as1 w t. 281 i as2-c3 w t. 282)
Wa (as1-c2 w t. 281 i as2-c3 w t. 282)
Wn2 i Wn3 (as1 w t. 281 i as2 w t. 282)
Zdaniem redakcji, wszystkie trzy schematy są zadowalające, ale pierwszy z nich, uwypuklający początek końcowego pasażu tonicznego w t. 281, można uznać za strukturalnie najbogatszy.
Porównaj to miejsce w źródłach »
kategoria redakcyjna: Interpretacje merytoryczne; Różnice w źródłach
zagadnienia: Adiustacje Wa, Błędy Wf, Autentyczne korekty Wa
notacja: Wysokość
