op. 23, Ballada g-moll

 t. 196-197

	Łuk do g1 w A (interpretacja kontekstowa) i Wn2 (→Wn3→Wn4) EZnieU = łuk i laska g1
	Łuk do a1 w A (odczyt dosłowny→Wf→Wa,Wn1→Wn1a) EZTU

Kwestia zasięgu tego łuku łączy się z dwoma dalszymi, problematycznymi oznaczeniami – akcentem w t. 197 i łukiem e¹-fis¹ w t. 197-198. Z tego względu w tym miejscu omawiamy dokładniej ich wzajemne powiązania w źródłach autentycznych, czyli przede wszystkim A i Wf.

Łuk w t. 196, ostatnim na stronie A, wpisany jest niedokładnie. O ile jednak wydaje się oczywiste, że ma się on rozpoczynać od 1. nuty motywu, c¹ (jak to zresztą odtworzono w Wf), o tyle problematyczne jest zakończenie łuku, który wskazuje na kontynuację, ale na nowej stronie nie został dokończony. Z powodów omówionych w t. 194-195 uważamy, że Chopin mógł już tu mieć na myśli dłuższy łuk, do półnuty g¹. W Wf uznano jednak przeciągnięcie za niedokładność, a taki krótszy łuk został niejako potwierdzony dodanym w Wf akcentem na tymże g¹.

Akcent ten został z pewnością dodany celowo, gdyż nie widać powodu do jego pomyłkowego wydrukowania, np. wskutek pomylenia podobnych miejsc. Wydaje się jednak możliwe, że Chopin, korygując Wf, dopisał znak nad półnutą e¹, a sztycharz pomyłkowo umieścił go nad sąsiednią nutą. Przesłanką dla tego przypuszczenia jest nienaturalność akcentu na nucie kończącej motyw oparty na postępie dominanta-tonika, co sugeruje łukowanie olbrzymiej większości podobnych motywów. W ten sposób ewentualny akcent na e¹ wiąże się z wpisanym w A, a pominiętym w Wf łukiem e¹-fis¹ na przejściu t. 197-198.
Nie ma żadnych śladów usuwania tego łuku, tak więc najprawdopodobniej sztycharz pominął go przez nieuwagę (w Wf t. 197 jest ostatni w linii, co sprzyja przeoczeniom). Wydaje się z kolei mało prawdopodobne, by Chopin uznał brak tego łuku za korzystny, raczej co najwyżej pogodził się z jego brakiem, toteż w tekście głównym proponujemy rozwiązanie wariantowe – łuk w nawiasie. Zdaniem redakcji, jest jednak możliwe, że właśnie brak łuku skłonił Chopina do dodania akcentu (nad e¹), co kompozytor mógł uznać za ekwiwalent łuku – akcent długi oznacza wszak i nacisk, i tenuto, co odpowiada całkiem ściśle znaczeniu dwunutowego łuku.

Podsumowując, za możliwe uważamy dwa podstawowe scenariusze:

• Korygując Wf, Chopin widząc t. 197 bez żadnego łuku w najwyższym głosie, dostrzega nietypową możliwość jego interpretacji i dodaje akcent nad półnutą g¹. W myśl tego scenariusza wersja Wf reprezentuje najpóźniejszą Chopinowską koncepcję oznaczeń i przyjmujemy ją jako główną w przypadku łuku rozpoczynającego się w t. 196 i akcentu w t. 197. Dla łuku w t. 197-198 proponujemy bardziej elastyczne rozwiązanie wariantowe.
• Widząc pominięty łuk e¹-fis¹, Chopin doisuje w korekcie Wf akcent nad e¹, co mogło mu się wydawać łatwiejsze do zapisania i realizacji niż łuk na przejściu do nowej linii. Nieszczęśliwym zbiegiem okoliczności, sztycharz umieszcza znak w niewłaściwym miejscu. Wersję odpowiadającą temu scenariuszowi można skomponować z wariantów alternatywnych w stosunku do tekstu głównego.

kategoria redakcyjna: Niejasności graficzne; Interpretacje merytoryczne; Różnice w źródłach

zagadnienia: Niedokładne łuki A, Niepewna kontynuacja łuku

notacja: Łuki