Pod fis3 na początku t. 45 Chopin początkowo wpisał w A , jak w poprzednich taktach, następnie jednak zmienił znak akcentu na całotaktowe widełki z wpisanym wewnątrz określeniem diminuendo. W Wn odtworzono tę wersję dość dokładnie, pomijając jedynie literę 'z' w , co jest zupełnie zrozumiałe, gdyż wygląda ona w tym miejscu jak część 'f'. Wf i Wa powtarzają wersję Wn z niewielkimi zmianami we wzajemnym usytuowaniu oznaczeń.
Już po opublikowaniu dzieła Chopin, być może słuchając go wielokrotnie na lekcjach – Nokturn do dziś jest jednym z ulubionych przez pianistów jego utworów – zmienił koncepcję rozplanowania dynamiki całości, w tym szczególnie t. 45-53 (por. t. 49-50, 52, a także 25-26). Chopinowskie wpisy – zwłaszcza w WfJ i WfS – zdają się świadczyć także o niedosycie emocjonalnym, jaki wywoływało u kompozytora słuchanie utworu w pierwotnej koncepcji.
W WfJ znak nie został explicite skreślony, można jednak uważać, że dopisane duże cres miało zastąpić oba oznaczenia diminuenda.
W WfD wpisane w t. 46 oznacza prawdopodobnie, że mimo braku wpisu oznaczającego crescendo w t. 45, należy je kontynuować.
Znak , wpisany w WfS z rozmachem nad prawie całą linijką tekstu, budzi wszakże wątpliwości co do jego rzeczywiście zamierzonego zakresu obowiązywania. Narastanie dynamiki jeszcze przez cały t. 46 wydaje się nie odpowiadać sensowi muzyki w tym miejscu. Znak ten należy raczej odczytywać jako wyolbrzymioną sugestię wzmacniania natężenia dźwięku i emocji do początku t. 46 i pozostania tam na szczycie osiągniętej właśnie fali uniesienia.
Zwraca uwagę wyważony wpis Franchomme'a w WfFr, a zwłaszcza zmiana na w t. 45, co odpowiada pisowni A. Kwestią otwartą pozostaje, czy Franchomme szczęśliwie odgadł pierwotną intencję Chopina, czy też może Chopin mu swoją wizję oznaczeń w jakiś sposób przekazał. Możliwe również, że Franchomme miał okazję prawidłowo odczytać ten szczegół w A znajdującym się w archiwach firmy Breitkopf & Härtel, dla której przygotowane zostało WfFr.
kategoria redakcyjna: Różnice w źródłach; Poprawki i zmiany
zagadnienia: Naniesienia w egzemplarzach lekcyjnych, Dopiski WfD, Niedokładności Wn, Dopiski WfS, Dopiski WfFr, Autentyczne zmiany i warianty po publikacji, Dopiski WfJ
notacja: Określenia słowne
Powrót do adnotacji