|
f-a w [WyF] !!! miniat: jw. na kliszach 3 górne nuty według miniatur (w war. 22 tylko e-c1) |
|
|
e w Rork |
|
|
||
|
f-b w Wf2 |
Brzmienie dwóch ostatnich akordów tego taktu jest wątpliwe we wszystkich źródłach. Już w A oba zapisane są najprawdopodobniej z błędami: 
. W ósemkowym akordzie błędna jest najwyższa nuta (d1), tworząca z głosem melodycznym kwinty równoległe i niewystępująca w żadnej innej wersji. Błąd musiała popełnić osoba pogrubiająca oryginalny, delikatny zapis Chopina (patrz charakterystyka A), być może niedokładny. Błędny wydaje się także ostatni akord, którego puste brzmienie nie wynika z prowadzenia głosów i wyraźnie odbiega charakterem od poprzednich akordów, prezentujących bez żadnych niedomówień tę ostatnią w całym Koncercie dominantę. Wyjątkowo duża i ukośna główka nuty c1 wskazuje trop dla poszukiwań błędu – w zapisie Chopina były tam najprawdopodobniej dwie nuty, b-c1, które przy pogrubianiu zlały się w jedną: 
. Rekonstrukcję tę potwierdza zapis [WyF] (patrz niżej), w którym ostatni akord ma właśnie taką postać.
Jednak nawet ten zrekonstruowany tekst Chopinowskiego wyciągu nie jest zgodny z żadnym ze źródeł partii orkiestry. [WyF] ma jako 2. akord taktu tonikę w II przewrocie: 
. W wersji tej można upatrywać pierwotnej koncepcji tego taktu, na co wskazuje symetryczny pochód wewnętrznych głosów l.r. – 
. Ponieważ we wszystkich pozostałych wersjach 2. akord taktu jest akordem dominantowym, Chopin musiał zrezygnować z tej wersji, najprawdopodobniej właśnie po to, by nie osłabiać efektu tej konkludującej, zawieszonej dominanty.
W Rork dominantowy charakter 2. akordu, choć wyczuwalny, jest jednak osłabiony brakiem septymy: 
. Godny podkreślenia jest natomiast powrót w 3. akordzie do brzmienia pierwszego akordu. Porównując tę wersję ze zrekonstruowanym tekstem A, można odnieść wrażenie, że Chopin nie w pełni skoordynował poprawki wprowadzane w obu częściach ½A. W nowym, dominantowym kontekście harmonicznym, za późniejszy, lepiej brzmiący trzeba uznać 2. akord w wersji A i trzeci w wersji Rork.
W Wn (→Wf1→Wa) odtworzono wersję A, poprawiając błąd w 2. akordzie taktu, ale nie w trzecim: 
. Zmiany mógł dokonać Chopin, choć oczywiście dziwi pozostawienie 3. akordu w tej niemal na pewno błędnej postaci.
Kolejnym etapem kształtowania brzmienia tego taktu jest zmiana 2. akordu, dokonana w ostatniej fazie korekt Wf2 (nie podjęto jej w Wa): 
. Także tym razem niezmieniony pozostał ostatni akord, mimo iż zmiana 2. akordu musiała być wprowadzona z inspiracji Chopina. Akord w tej wersji stanowi zręczne połączenie pierwotnej koncepcji akordu tonicznego z późniejszą, opartą na dominancie. Po uwzględnieniu prawdopodobnej rekonstrukcji powtórzonego tutaj ostatniego akordu A, wersja ta przyjmuje następującą postać: 
, stanowiącą niewątpliwe ulepszenie wersji A. Zgodnie z tym, co powiedziano wcześniej o prawdopodobnym braku koordynacji poprawek wprowadzanych w Rork i A (→Wn→Wf1), wydaje się możliwe połączenie poprawionej w Wf2 wersji 2. akordu z pełniej brzmiącą wersją 3. akordu wynikającą z zapisów Rork: 
. Zdaniem redakcji, wersja ta może odpowiadać ostatecznej intencji Chopina. Występującego w niej zwrotu harmonicznego użył on – w podobnym rytmie – w Impromptu Fis op. 36, t. 31, 35 i analog.
Porównaj to miejsce w źródłach »
kategoria redakcyjna: Niejasności graficzne; Interpretacje merytoryczne; Różnice w źródłach; Adiustacje redakcyjne; Poprawki i zmiany
zagadnienia: Obce dodatki w rękopisach, Błędy A, Zmiany akompaniamentu, Autentyczne korekty Wf, Autentyczne korekty Wn
notacja: Wysokość