Wszystkie trzy źródłowe określenia tempa-charakteru są niemal na pewno autentyczne (vivace i assai – na pewno, non tanto – najprawdopodobniej). Oznacza to, że Chopin przynajmniej dwa razy zmienił zdanie w tej kwestii, ale kolejność zmian nie jest znana – wiadomo jedynie, że assai jest późniejsze niż vivace, gdyż w KG widoczna jest odpowiednia poprawka. Wahanie Chopina dotyczyło wszakże raczej terminologii niż realnego tempa Etiudy, gdyż dodane później tempo metronomiczne jest jednakowe dla wszystkich trzech określeń. Wybór jednego z nich ma tym samym niewielkie znaczenie praktyczne. W tekście głównym podajemy assai, którym Chopin zastąpił vivace, a które wydaje się lepiej niż non tanto odpowiadać szybkiemu (dla rytmu i faktury użytych w Etiudzie) tempu wskazanemu metronomem.
Porównaj to miejsce w źródłach»
kategoria redakcyjna: Różnice w źródłach; Poprawki i zmiany
zagadnienia: Wahania Chopina, Autentyczne korekty KG
notacja: Określenia słowne