|
!!! miniat: 1. triola, obie pięciolinie, zwężone w pionie, bez łuków. Tu fz na początku taktu |
|
|
!!! pod 2. ósemką |
|
|
!!! pod 3. ósemką poprzedzone kreseczkami z crescenda |
|
|
|
Autentyczność i chronologia wersji źródłowych nie są pewne. Chopinowskie 
było często mylnie odczytywane przez sztycharzy jako 
(por. np. Etiudę E op. 10 nr 3, t. 54). W tym przypadku jednak podwójna pomyłka – Wf i Wa1 miały wszak różne rękopiśmienne podkłady – nie wydaje się bardzo prawdopodobna. Jeśli zaś uznać za autentyczne, to powstaje kwestia, które oznaczenie jest późniejsze:
-
Chopin mógł zarówno , jak i dopisywać do już gotowych rękopisów edycyjnych. Ustalenie chronologii jest wówczas w zasadzie niemożliwe.
-
Jeśli jednak było wpisane w A jeszcze przed sporządzeniem podkładów do Wf i Wa1, to najprawdopodobniej zostało do nich przepisane, a Chopin musiał je następnie usunąć (przypuszczalnie skreślić) i wpisać . Tłumaczyłoby to występujące w Wf i Wa1 (→Wa2) przesunięcia tego znaku, a przede wszystkim pozwoliłoby uznać za wyraz najpóźniejszej intencji Chopina.
Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że bardziej racjonalne jest przyjęcie za wersję podstawową. Umiejscowienie znaku w Wf jest jednak z pewnością niedokładne, toteż podajemy tam, gdzie należałoby się go spodziewać na podstawie biegu muzyki, czyli na początku taktu.
Warto się jeszcze zastanowić, jaki może być wpływ każdego z tych określeń na wykonanie. Jeśli chodzi o bezwzględny poziom dynamiczny osiągnięty w punkcie kulminacyjnym, to nie ma praktycznie żadnej różnicy – po poprzedzającym, dwutaktowym crescendo punkt kulminacyjny (wskazany przez ) powinien być wyraźny (a więc nie 
, którego zresztą Chopin nie lubił, preferując mezza voce), ale i nie przesadny (zatem raczej nie 
). Różnica staje się natomiast uchwytna, gdy wyobrazimy sobie dynamikę odcinka bezpośrednio po punkcie kulminacyjnym:
-
może sugerować nagły powrót do poprzedniego utrwalonego poziomu głośności, a w każdym razie jego szybki i wyraźny spadek,
-
nie niesie ze sobą takiej konotacji, pozwalając na przynajmniej półtaktowe (pedał!) swobodne wybrzmienie początku opadającej kaskady akordów, prowadzące następnie do oznaczonego przez Chopina diminuenda.
Zdaniem redakcji, powyższe spostrzeżenia wzmacniają przedstawione wyżej wnioski z argumentacji źródłowej, a zarazem dostarczają prawdopodobnego motywu, tłumaczącego ewentualną Chopinowską zmianę koncepcji z na .
Porównaj to miejsce w źródłach »
kategoria redakcyjna: Interpretacje merytoryczne; Różnice w źródłach
zagadnienia: fz – f, Znaki położone centralnie
notacja: Określenia słowne