A
Tekst główny
A - Autograf
KF - Kopia Fontany
Wf - Wydanie francuskie
Wf1 - Pierwsze wydanie francuskie
Wf2 - Poprawiony nakład Wf1
WfD - Egzemplarz Dubois
WfJ - Egzemplarz Jędrzejewiczowej
WfS - Egzemplarz Stirling
Wn - Wydanie niemieckie
Wn1 - Pierwsze wydanie niemieckie
Wn1a - Poprawiony nakład Wn1
Wn1b - Wadliwy nakład Wn1
Wn2 - Drugie wydanie niemieckie
Wn3 - Zmieniony nakład Wn2
Wa - Wydanie angielskie
Wa1 - Pierwsze wydanie angielskie
Wa2 - Poprawiony nakład Wa1
Wa3 - Zmieniony nakład Wa2
porównaj
  t. 9-11

legato i staccato dwa razy w A

!!!   miniat: t. 9 od 4. ósemki + t. 11 od 4. ósemki, tylko górna 5-linia, z numerami taktów, bez widełek pod.      Tu TGTU + EZnieU w t. 11

legato i staccato w KF (→Wn) i Wa

!!!    TGTU (tylko t. 9)

staccato dwa razy w Wf

!!!    To co A (war 11), ale bez obu legato

Zapis artykulacji pr.r. przechodził ewolucję, której wyraźne ślady są widoczne w obu zachowanych rękopisach. Początkowo Chopin opatrzył górny głos łukami, a dwudźwięki dolnego – klinikami nad nutami, czyli pomiędzy głosami. Niektóre kliniki w związku z brakiem miejsca zostały przy tym zredukowane do kropek, które z kolei w pewnych sytuacjach można było łatwo pomylić z nutami. Sytuację taką widzimy w A, w którym Chopin oznaczył w ten sposób t. 9-15 i pierwszy akord t. 16. Kompozytor nie był jednak zadowolony z tej notacji, o czym przekonują skreślenia większości wpisanych uprzednio znaków staccato (począwszy od t.11, w którym znaki umieszczone na liniach dodanych okazały się nieczytelne); można się domyślić, że zamiast nich dopisał w t. 11 wskazówki legato i stacc. Ostatecznie uznał, że skoro już określa artykulację słowami, to nie ma powodu, by nie zrobić tego od początku, co tłumaczy dodanie obu wskazówek także w t. 9. Nie jest jednak całkiem jasne, czy w nowej sytuacji intencją Chopina była całkowita rezygnacja ze znaków staccato, czy też w pewnych okolicznościach chciał je zachować. Problem dotyczy t. 9-10, pierwszego akordu w t. 11, ostatniej ósemki w t. 12 oraz drugiej połowy t. 15 i pierwszej tercji w t. 16. W Wf powtórzono w zasadzie tekst A, zwracają jednak uwagę trzy grupy różnic:

  • pominięcie obu określeń legato (t. 9 i 11);
  • pominięcie pozostawionych w A znaków staccato pod nutami górnego głosu w t. 9-10 i 16;
  • dodanie niewystępującego w A klinika pod akordem na początku t. 11 (przy zachowaniu klinika zapisanego w A nad tym akordem).

Powyższe zmiany nie dają niestety podstaw do miarodajnego stwierdzenia, czy mamy do czynienia z korektą Chopina, czy kombinacją pomyłek i niedokładności sztycharza. Zdaniem redakcji, największe prawdopodobieństwo autentyczności występuje w przypadku pierwszej z nich, najmniejsze – w przypadku drugiej.

Jeśli chodzi o KF, to zawiera ona wyraźny ślad interwencji Chopina w postaci skreślenia drugiej pary wskazówek słownych (w t. 11). Mniej oczywiste jest uzupełnienie kliników w t. 16, natomiast pozostałe różnice w stosunku do A wydają się być przypadkowe (pominięcie ostatniego znaku staccato w t. 9, dwóch w 2. połowie t. 10, pierwszego w t. 11 i trzech w t. 15-16).

Wa potwierdza usunięcie pary określeń słownych w t. 11. Pozostałe zmiany w stosunku do A można przypisać niedokładności kopisty lub sztycharza, ale możliwości poprawek Chopinowskich również nie da się wykluczyć.

W tekście głównym przyjmujemy następujące rozwiązania:

  • pozostawiamy tylko jedną parę wskazówek legato i staccato w t. 9 (Chopinowskie skreślenie w KF, potwierdzone przez Wa);
  • uważamy, że dodając te wskazówki, Chopin zrezygnował ze znaków staccato dla dolnego głosu, z wyjątkiem kilku specjalnych sytuacji omówionych poniżej. Nie uwzględniamy więc znaków pojawiających się w t. 9-10 i 15 oraz na początku t. 16;
  • wspomniane wyjątki to ostatnia tercja w t. 12 i trzy ostatnie tercje w t. 16 (kliniki być może dopisane przez Chopina w KF); są to nuty uderzane na tle przetrzymanej nuty górnego głosu, objętej końcem łuku; obie sytuacje występują przy tym w pewnym oddaleniu od wskazówek słownych;
  • proponujemy wariantowe rozwiązanie na początku t. 11 – klinika tego nie ma w źródle podstawowym (KF), ale jest w A (→Wf) i Wa; za jego uwzględnieniem przemawia analogia rytmiczno-artykulacyjna z t. 9-10, w których początek łuku na 4. ósemce taktu poprzedzony jest klinikiem na drugiej.

Porównaj to miejsce w źródłach »

kategoria redakcyjna: Różnice w źródłach; Poprawki i zmiany

zagadnienia: Autentyczne korekty KF

notacja: Określenia słowne

Przejdź do tekstu nutowego

.