|
Ćwierćnuta z kropką w A ! miniat: wycinek, 1. miara t. 45, tylko dolna 5-linia. Tu kropka przedłużająca As = EZnieU1 |
|
|
Ósemka z kropką w Wn i Wf (→Wa) EZnieU + EZnieU1 |
|
|
Ćwierćnuta proponowana przez redakcję Tu bez kliszy |
Notacja rytmiczna 1. miary t. 43, 45, 47-50, 54, 56 i 58-59 jest w A na ogół staranna i logiczna – 2. ósemka w większości z tych triol jest opatrzona dodatkową laseczką ćwierćnutową, aby można było ją przetrzymać łukiem do półnuty na 2. mierze taktu. Wyjątki to t. 45, w którym As na 2. ósemce ma oprócz laseczki jeszcze kropkę przedłużającą 
, oraz t. 56, w którym Ges również ma kropkę przedłużającą, a jego skierowana ku górze laseczka dochodzi do wiązania ósemkowego 
. Notacji tej nie odtworzono dokładnie w żadnym z wydań:
- we wszystkich wydaniach laseczki ćwierćnutowe odtworzono poprawnie tylko w t. 43 i 54, w pozostałych uznano je za zbyt krótkie laseczki ósemkowe górnego głosu i doprowadzono do wiązania ósemkowego, podobnie jak to Chopin zapisał w t. 56;
- w Wf (→Wa) kropki przedłużające 2. ósemkę występują częściej niż w A – w t. 45, 48, 50 i 56.
Zdaniem redakcji, powyższy stan źródeł – niekonsekwencje w zapisie A i różnice między A a wydaniami – można wytłumaczyć następującym scenariuszem:
- Pierwotnie, w szkicach czy roboczych autografach Fantazji, Chopin oznaczał przedłużenie 2. ósemki za pomocą kropki. Odpowiadało to stosowanej przez niego pisowni nut trwających 2 ósemki z trioli jako punktowanych ósemek (dopełnianych szesnastką), jak w typowej figurze
. Jednak szesnastki w ogóle się w całym tym odcinku nie pojawiają, przez co odwołanie się do tej konwencji nie jest dla czytającego oczywiste, a notacja sprawia wrażenie niepotrzebnie skomplikowanej i rytmicznie niekompletnej. - Chopin uznał więc, że lepiej będzie przedłużyć omawiane ósemki do wartości ćwierćnuty i zastosował tę pisownię w A, z wyjątkiem t. 45, w którym przez nieuwagę wpisał także kropkę przedłużającą z pierwotnej notacji, i t. 56, w którym pierwotny zapis został powtórzony w całości. Jak to opisano wyżej, notację tę zniekształcono w Wn, doprowadzając górne laseczki omawianych nut do wiązań ósemkowych. Zredukowało to ich wartość rytmiczną do ósemki i pozostawiło odczytanie sensu łuków łączących je z następującymi półnutami domyślności wykonawcy.
- Także w Wf (a być może już w [KF]) laseczki ćwierćnutowe wypadające pod wiązaniem ósemkowym doprowadzono do tego wiązania. Aby poprawić tę rytmicznie niedokładną pisownię, unikając zarazem potencjalnie kłopotliwego skreślania lub usuwania fragmentów laseczek, Chopin postanowił wrócić do pierwotnej notacji i dodać kropki przedłużające omawiane ósemki. Przypuszczalnie wskutek jakichś niedokładności w oznaczeniu tych poprawek lub ich realizacji kropki dodano ostatecznie – nie licząc tych powtórzonych za A – tylko w 2 z 6 miejsc.
Niezależnie od tego, w jakim stopniu powyższa rekonstrukcja odpowiada rzeczywistemu przebiegowi wydarzeń, redakcja uważa notację użytą w A w większości omawianych taktów za zdecydowanie najlepszą zarówno pod względem precyzji i klarowności rytmicznej, jak i logiki prowadzenia głosów. Z tego względu w tekście głównym przyjmujemy ją we wszystkich tych taktach (patrz t. 47-59 i 56).
Porównaj to miejsce w źródłach »
kategoria redakcyjna: Różnice w źródłach
zagadnienia: Niedokładności Wn, Niedokładności Wf
notacja: Rytm