|
! miniat: wycinek, tu A. EZTU |
|
|
EZnieU |
|
|
Tempo di Marcia. Grave w Wa2 EZnieU1 |
Chopin do końca pracy nad Fantazją nie był pewien, jak określić tempo i charakter początkowego ustępu dzieła. Skreślone, najprawdopodobniej pierwotne określenie, widoczne w A rozpoczynało się przypuszczalnie od Lento i nie sugerowało nadania wstępowi charakteru marsza. To ostatnie zostało więc dodane później, prawdopodobnie w formie poprawek w A i [KF], trudno jednak stwierdzić, która wersja była późniejsza – czy Chopin uznał samo Tempo di marcia za niewystarczające i w A dookreślił Marcia przez Grave, czy też przy wprowadzaniu końcowych retuszów w [KF] zrezygnował z Grave, mając być może na uwadze pogodniejszy nastrój t. 21-36.
Odpowiedzi można szukać w zawartych w korespondencji Chopina informacjach dotyczących procesu publikacji Fantazji. W 2. połowie października 1841 r. Chopin wysyłał z Nohant autografy swoich utworów do Fontany w Paryżu, powierzając mu ich kopiowanie (kolejno op. 46, 48 oraz 47 i 49*). 2 listopada przyjechał do Paryża, gdzie przez kilka dni miał okazję przejrzeć i poprawić zarówno autografy, jak i kopie Fontany. 12 listopada autografy wymienionych utworów zostały wysłane do Breitkopfa i Härtla**. Kopie, przeznaczone dla wydawcy paryskiego, którym ostatecznie okazał się Schlesinger, pozostały w Paryżu i nie da się równie precyzyjnie określić momentu ich przekazania wydawcy. Jednak 3 grudnia Chopin pisze do B & H, że Schlesinger "rozpoczął już sztychowanie", co można uznać za wskazówkę, że kopie pozostawały w rękach Chopina dłużej niż autografy. Kompozytor mógł więc mieć możliwość wprowadzania ewentualnych poprawek w [KF] w czasie, gdy nie miał już dostępu do A. Czy jednak rzeczywiście tak było i czy Chopin skorzystał z okazji, by jeszcze coś zmieniać w [KF] – nie wiadomo. Z drugiej strony, A wydaje się staranniej dopracowany niż [KF] – więcej w nim różnych oznaczeń – co raczej nie potwierdza poprzedniej hipotezy. Wobec braku wyraźnych wskazówek, co do chronologii obu wersji określenia tempa-charakteru, w tekście głównym podajemy dokładniejszą wskazówkę źródła podstawowego, czyli A.
Wersja Wa2 jest kompilacją – Grave dodano niewątpliwie na podstawie porównania z Wn1.
* List z 18 X 1841: "[...] to Allegro maestoso, co Ci dziś posyłam [...]" i dalej "Jutro dostaniesz Nokturna [Nokturny op. 48], a ku końcu tygodnia Balladę [op. 47] i Fantazję [op. 49]". Wysyłka dalszych utworów nieco się opóźniła, o czym świadczy list z 25 X: "Posyłam Ci dwa Nokturna, a resztę [op. 47 i 49] we środę [27 X]." Ten ostatni list datowano dotychczas za Sydowem o tydzień później, na 1 XI, opierając się przypuszczalnie na zawartym w nim stwierdzeniu "Spóźniony mój wyjazd stąd, a więc w Paryżu może dopiero 6, 8 będę". Zapowiadane opóźnienie wyjazdu w rzeczywistości jednak nie nastąpiło, gdyż 1 XI Chopin i George Sand już jechali do Paryża – przyjechali 2 XI, o czym kompozytor uprzedzał Fontanę w liście z 27 X – "Przyjeżdżamy z pewnością w poniedziałek [pomyłka Chopina, był to wtorek], to jest 2-go [...]". Datę tę ostatecznie potwierdza list George Sand do syna, Maurycego, wysłany z Paryża 6 XI: "[...] od trzech dni jesteśmy w Paryżu [...]".
** List Chopina do firmy B&H, wysłany 12 XI – "Panowie. Przesyłam Panom 4 moje rękopisy [wymienione tytuły op. 46-49]"
Porównaj to miejsce w źródłach »
kategoria redakcyjna: Różnice w źródłach; Poprawki i zmiany
notacja: Określenia słowne