|
!!! miniat: 2 pierwsze nuty, tylko dolna 5-linia. EZnieU (z laskami i wiązaniem w całym takcie) |
|
|
TGTU |
Analiza Chopinowskiej poprawki w KF prowadzi do wniosku, że przebiegała ona dwufazowo:
- najpierw została dopisana nuta fis i skreślona główka nuty E. Laseczka biegnąca od fis dochodziła aż do laseczki od E, co mimo skreślenia główki łączyło to fis z pierwotnym, poziomym wiązaniem;
- następnie Chopin uznał ten zapis za niewłaściwy (niejasny?) i poprawił także wiązanie, zastępując poziome ukośnym.
Potwierdza to naturalne skądinąd przypuszczenie, że celem poprawki była zmiana E na fis. Obecność wersji z fis także w Wa1 – w dwóch miejscach, w t. 9 i 37 – świadczy, że w podkładzie do Wa Chopin najprawdopodobniej wprowadził podobne poprawki w obu tych taktach. Tak więc na etapie poprawiania rękopisów edycyjnych kompozytor zmieniał pierwotną wersję Wf (z E) na wersję z fis przekazaną przez KF (→Wn) i Wa1.
Można wszakże wątpić, czy zmianę tę Chopin uważał za ostateczną. Ostatnim momentem refleksji nad notacją Etiudy była bowiem korekta Wf, w którym wersja z E nie została zmieniona ani w t. 9, ani w t. 37. Wprawdzie w wielu innych sytuacjach w op. 25 uważamy poprawki w rękopisach za obowiązujące mimo braku odpowiedniej korekty Wf, ale w tym wypadku istnieje dodatkowy, mocny argument za tym, że brak korekty nie jest tu tylko zapomnieniem czy zaniedbaniem. Chopin korygował bowiem w Wf poprzedni akord (ostatni w t. 8) i gdyby nadal uważał zmianę następnej nuty za potrzebną i ważną, z pewnością by ją zaznaczył.
Być może kluczem do zrozumienia zmienności wersji t. 8-9, 36-37 i 105-106 jest właśnie potraktowanie ich łącznie. Można bezpiecznie przyjąć, że zgodny stan sprzed poprawki KF w t. 9 i korekt Wf w t. 8 i 105 to wersja pierwotna, która występowała początkowo także w podkładzie do Wa. Zestawienie tej pierwotnej wersji i wszystkich aktualnych wersji źródłowych wygląda następująco (podajemy wewnętrzną nutę ostatniego akordu w t. 8 i analog. oraz pierwszą w t. 9 i analog.; elementy skorygowane zostały pogrubione):
| t. 8-9 | t. 36-37 | t. 105-106 | |
|---|---|---|---|
| pierwotnie | a-E | fis-E | a-E |
| KF | a-fis | fis-E | a-E |
| Wa1 | a-fis | fis-fis | a-E |
| Wf | fis-E | fis-E | fis-E |
Można tu zauważyć kilka prawidłowości:
- Chopin nie był zadowolony z wersji pierwotnej, gdyż trzykrotnie ją poprawiał – w KF, w podkładzie do Wa i w korekcie Wf;
- na etapie rękopisów poprawki dotyczyły figury rozpoczynającej powrót tematu w t. 9 i 37;
- na ostatnim etapie korygowany był akord kończący poprzedni ośmiotakt;
- efektem poprawek pierwszego etapu było duże zróżnicowanie wersji – zarówno w KF, jak i w Wa1 każde z tych trzech miejsc ma inną wersję akompaniamentu mimo identycznej struktury melodycznej i w zasadzie jednakowej harmonii;
- na ostatnim etapie Chopin ujednolicił wszystkie miejsca.
Niestabilność wersji KF i Wa1 świadczy zdaniem redakcji o trwających jeszcze poszukiwaniach najlepszego rozwiązania. Jednolitą wersję Wf można natomiast uważać za sygnał ukończenia pracy przez Chopina, który po zmianie sposobu myślenia (przeniesienie poprawek o ćwierćnutę wcześniej), osiągnął satysfakcjonujący efekt brzmieniowy. Inny przykład ewolucji pisowni od KF i Wa do Wf – patrz t. 35.
Porównaj to miejsce w źródłach »
kategoria redakcyjna: Różnice w źródłach; Poprawki i zmiany
zagadnienia: Adiustacje Wa, Wahania Chopina, Zmiany akompaniamentu, Autentyczne korekty KF
notacja: Wysokość