op. 10 nr 2, Etiuda a-moll

Autograf-czystopis wcześniejszej wersji, zatytułowany Etude. Napisany ba­rdzo starannie, z dużą ilością oznaczeń wykonawczych (nawet z tempem metronomicznym) oraz wyjątkowo, jak na Chopina, dokładnie oznaczonymi przygodnymi znakami chromatycznymi, Ao prawdopodobnie został ofiarowany jako okolicznościowy podarunek. Jego proweniencja – był własnością znanego wiedeńskiego badacza i kolekcjonera muzykaliów Aloysa Fuchsa – sugeruje, że Chopin mógł napisać i ofiarować go podczas pobytu w tym mieście, a więc praktycznie w pierwszej połowie 1831 r. O tym, że przedstawia on wcześniejszą wersję, świadczą następujące cechy:

• zgodność z KLI w pewnych szczegółach, zmienionych następnie przez Chopina w wersji ostatecznej – niezróżnicowane wartości rytmiczne (ćwierćnuty) l.r. w t. 4 i analog., bardziej schematyczny dolny głos pr.r. (dwudźwięki zamiast pojedynczych nut) na początku t. 20, 25-26 i 43 oraz na końcu w t. 19-23, dwa uderzenia l.r. w t. 47;
• brak dolnego A₁ na początku t. 2, 6 i analog.;
• niekonsekwentna notacja partii lewej ręki (ósemki staccato, ósemki, ćwierćnuty staccato, ćwierćnuty).

Zwraca uwagę zróżnicowanie długości brzmienia dolnych głosów pr.r.:

• ciągi ćwierćnut w t. 1-2, 5-10, 13-15, 36-37 i 40-42; 
• szesnastki na zmianę z ćwierćnutami w t. 3-4 (11-12, 38-39), 16-23 i 43-44;
• mniej regularne kombinacje szesnastek i ćwierćnut w t. 24, 32-35 i 48;
• same szesnastki w t. 25-26, 29-31 i 47;
• trzy szesnastki i ćwierćnuta w t. 27-28 i 45-46.

Długie nuty (ćwierćnuty) niewątpliwie utrudniają tu wykonanie, osłabiając zarazem efekt przeciwstawienia ciągłości linii górnego głosu krótkim, lekkim uderzeniom wypełnienia harmonicznego. Patrz uwaga do t. 1-8.

Łukowanie jest znacznie obfitsze niż w wersji przeznaczonej do publikacji, szczególnie w partii pr.r. W wielu miejscach stwarza ono jednak wrażenie fragmentarycznego. Dysponując jedynie fotokopią Ao o niedostatecznej rozdzielczości, redakcja w wielu miejscach miała wątpliwości, co do zakre­su łuków, gdyż ich ewentualne początki i końce, delikatnie muśnięte pió­rem, mogą być na zdjęciach niedostrzegalne. Podobne zastrzeżenie doty­czy w pewnym stopniu także widełek dynamicznych i akcentów, których interpretacja w tym rękopisie w ogóle nastręcza szeregu problemów.

Palcowanie wpisane jest w t. 1, 25 i 32-35 i obejmuje łącznie tylko 20 cyfr. Większość z nich stanowi wycinek palcowania, które Chopin podał w Wfkor, jedynie jedna nuta w t. 33 i sześć ostatnich nut w t. 35 ma odmienne palcowanie.

Ao jako całość zawiera znacznie więcej oznaczeń interpretacyjnych niż wersja przygotowana do publikacji. Nasuwa to następujące refleksje w kwestii możliwych wzajemnych relacji tych dwóch wersji:

• Wersja Ao powstała z myślą o konkretnej osobie, której Chopin ofiarował autograf, prezentującej zapewne wysoki, profesjonalny poziom umiejętności pianistycznych. Byłby to więc zapis możliwej interpretacji, ukierunkowanej na konkretnego wykonawcę, niejako prywatny, a nie uniwersalny. Współcześni wykonawcy powinni tym samym zachować daleko idącą ostrożność względem oznaczeń Ao.
• Szczegółowe wskazówki interpretacyjne Ao mogły mieć walor w pe­wnym sensie dydaktyczny i stanowić swoistą lekcję zniuansowa­nej gry w stylu Chopinowskim. Oznaczenia te, kładące nacisk na plastyczną realizację szczegółów, można więc traktować jako uzu­pełnienie, a nawet alternatywę dla wersji drukowanej, z zastrze­że­niem jednak, by nie zagubić łatwo uchwytnego klimatu całości.
• Wersja Ao odpowiada pewnemu etapowi kształtowania się Chopi­nowskiej wizji utworu. Natomiast wersja przygotowana do druku, nawet jeśli zawiera drobne niedopowiedzenia, przekazuje gene­ral­nie odmienną koncepcję Etiudy, być może z uwzględnie­niem jej miejsca w zestawieniu z innymi Etiudami opusu.