|
!!! miniat: t. 17, tylko górna 5-linia, ścieśnione. Tu pusta klisza |
|
|
!!! TGTU |
Pojawiające się w tych taktach dwa znaki 
są pierwszymi wskazówkami dynamicznymi od początku Etiudy – podane na wstępie określenie leggiero, choć wywołuje pewne skojarzenia natury dynamicznej, pozostawia przecież duży margines dowolności, jeśli chodzi o bezwzględny poziom dynamiki. Środkowa część utworu (t. 17-48) zawiera wprawdzie liczne znaki 
i inne wskazania, jednak całościowy obraz dynamiki nie jest jasny z powodu różnic pomiędzy źródłami. Przebieg dynamiczny, jaki wyłania się z poszczególnych źródeł, wydaje się miejscami diametralnie odmienny:
-
W KG (→Wn) widełki dynamiczne pojawiają się dopiero w t. 21 i w całym tym odcinku występują wyłącznie jako pary symetrycznych znaków . Oznaczenia te nie precyzują bezwzględnego poziomu dynamiki, który określony jest bliżej jedynie przez dwa znaki
w t. 23 i 43 oraz dim. w t. 45-47. Tak więc cały ten fragment jest zasadniczo utrzymany w dynamice . -
W Wf wspomniane wyżej dwa znaki w t. 17 i 19 prowadzą do
w t. 21, po którym dalsze widełki pojawiają się – tak jak w KG – tylko parami ( ). Oznaczenie jest powtórzone jeszcze w t. 29 i dopiero od w t. 43 ogólny poziom dynamiczny zgadza się z KG. Dominującą dynamiką jest tu więc , obowiązujące w zasadzie od t. 21 do 42. -
Jeszcze inny zestaw wskazówek ma Wa, które w pierwszych 4 taktach zgadza się z Wf (dwa ), ale w następnych pięciu z KG – brak w t. 21, obecność w t. 23. W t. 26 rozpoczyna się dim., ale w t. 29 pojawia się , które wobec braku w t. 43 obowiązuje aż do początku następnego dim. w t. 45, zwłaszcza że po w t. 37 i 39 nie ma odpowiadających im w t. 38 i 40. Zatem w tej wersji podstawową dynamiką t. 17-28 jest , a t. 29-44 – .
Powyższe opisy celowo nie uwzględniają pewnych istotnych czynników – obszar działania określeń dynamicznych (i nie tylko) nie jest na ogół ściśle zdefiniowany, oznaczenia nie muszą być kompletne (kompozytorzy pewne zmiany mogli uważać za oczywiste lub przeciwnie, za fakultatywne czy wręcz mało istotne), a sam poziom dynamiki może wynikać z uwzględnienia innych elementów dzieła – artykulacji, akcentów, harmonii, rejestru itp. Tak więc akcenty w t. 36, którymi Chopin opatrzył powrót głównego tematu w nowej tonacji i niskim rejestrze, sugerują wyraźne wzmocnienie brzmienia nawet bez wpisanego . Nasuwa to myśl, że oznaczenia poszczególnych źródeł mogą być wzajemnie komplementarne, tak iż w każdym z przekazów Chopin zwraca uwagę wykonawcy na inny aspekt jednej, spójnej koncepcji dynamicznej. Przypuszczenie to staje się bardziej prawdopodobne, gdy uwzględnimy, że większość oznaczeń była dodana w końcowej fazie notowania Etiudy, podczas uzupełniania i poprawiania trzech już w zasadzie gotowych rękopisów edycyjnych, a potem jeszcze w korekcie Wf. Z analizy tych poprawek (widocznych w KG, domyślnych w dwóch pozostałych, zaginionych rękopisach) wyłania się obraz Chopina, który mając przed sobą te trzy rękopisy, poprawia lokalne niedokładności (np. w t. 43) i nanosi uzupełnienia, notując swoją – konkretyzującą się właśnie wtedy – wizję wykonania Etiudy.
Mając na uwadze powyższe, w tekście głównym łączymy uzupełniające się oznaczenia z różnych źródeł, umieszczając w nawiasach te z nich, których uwzględnienie można w świetle źródeł uważać za fakultatywne (patrz t. 21, 26-27, 29 i 37-40).
Porównaj to miejsce w źródłach »
kategoria redakcyjna: Różnice w źródłach
zagadnienia: Brak dynamiki na początku, Autentyczne korekty Wf
notacja: Artykulacja, akcenty, widełki