op. 39, Scherzo cis-moll

 t. 159-183

	i leggierissimo w Wa !!!   [miniatury w tej adnotacji jak w adnotacji o łukach, ale zestawione 3 takty: jeszcze 175. klisza Wa (i miniatura w jej zakresie): t. 159  leggierissimo koło siebie pomiędzy 5-liniami;  trochę przed ósemkami, leggierissimo pod 1. ósemką, ale nie przy lewej krawędzi nuty tylko bliżej prawej, żeby nie trzeba było za daleko w lewo przesuwać . 167 i dalsze :  pod 1. ósemką l.r. [z zapasem na łuki Wn ]
	leggierissimo i  w KG !!!   [159 leggierissimo pomiędzy 5-liniami od początku ósemek (może być tak jak Wa),  pod 1. ósemką l.r. 167 i dalsze:  pod 1. ósemką l.r.]
	i leggierissimo w Wn !!!   [t. 159  leggierissimo koło siebie pomiędzy 5-liniami jak Wa; 167 :  pod 1. ósemką l.r. (też jak Wa) dalsze :  pomiędzy 5-liniami pod 1. ósemką
	i  w Wf !!!   [159 - nic 167  pomiędzy (pod 1. ósemką) 175  pomiędzy 183 nic]
	Propozycja redakcji !!!   [159 = Wa, to jest  !!!!! ZMIANA TGTU  !!!!!!! dalej  pomiędzy pod 1. ósemką]

Określenia dynamiczne na początku figur ósemkowych w t. 159, 167, 175 i 183 występują w źródłach w kilku odmianach. Na uwagę zasługuje zwłaszcza umiejscowienie oznaczeń  pod partią l.r. w KG i Wa. Jest niemal pewne, że odpowiada to pisowni autografu. Ponieważ przy dalszych powtórzeniach analogicznych fraz oznaczenia  umieszczone są już zawsze pomiędzy pięcioliniami, nasuwa się pytanie, czy odmienna notacja t. 155-191 miała na celu sygnalizację pewnego niuansu dynamicznego, dotyczącego proporcji obu rąk i jako taka została świadomie pozostawiona przez kompozytora, czy też takie umiejscowienie oznaczeń wynikało z jakichś nieistotnych przyczyn, być może pozamuzycznych, i zostało następnie zastąpione przez notację naturalniejszą i – w intencji Chopina – ostateczną. Zdaniem redakcji, więcej argumentów przemawia za drugą z tych możliwości:

• omawiany sposób zapisu jest niejasny – czy pr.r. ma być grana ? Kłóci się to z leggierissimo. Chopin mógł więc być z niego niezadowolony, nawet jeśli początkowo notacja ta była zamierzona;
• w t. 159 umiejscowienie  mogło w autografie wynikać z braku miejsca pomiędzy pięcioliniami, co Chopin powtórzył w następnych taktach, by zachować jednolitość oznaczeń. Można też wyobrazić sobie pierwotny, częściowo szkicowy układ graficzny ósemkowych pasaży, w którym partie obu rąk umieszczone są na jednej, górnej pięciolinii, co w naturalny sposób wymusiłoby umieszczenie  pod partią l.r.

Notacja Wa w t. 159 i Wn w t. 159, 175 i 183 to prawdopodobnie adiustacje wydawców.

Wersja Wf jest wyraźnie mniej dokładna (brak oznaczeń w t. 159 i 183), a  w t. 167 może być wynikiem nieporozumienia – jeśli rękopis będący podkładem Wf miał notację zbliżoną do tej, którą widać w KG w t. 211 lub 219, to sztycharz Wf mógł łatwo wziąć 8 z przenośnika oktawowego za drugą literę .

kategoria redakcyjna: Różnice w źródłach

notacja: Określenia słowne