(op. 4), Sonata c-moll, cz. IV

 t. 255

	h-b w A, wersja zmieniona ! miniat: wycinek.               EZnieU
	b-h w A (wersja pierwotna, interpretacja kontekstowa) i Wn (→Wf,Wa,Ww) ! miniat: wycinek Wn.               EZTU

W A widoczne są ślady poprawki, dotyczącej znaku chromatycznego przed 6. ósemką. Początkowo 2. figura taktu wyglądała tak jak 1. figura w t. 254 (pomijając różnicę oktawy): , co miało oznaczać b-h-d¹-g¹. Ponieważ jednak w 1. figurze omawianego taktu występuje h, w rzeczywistości zapis ten oznacza h-h-d¹-g¹. Zauważywszy nielogiczną pisownię z powtórzonym  przed h, poprawiający zmienił ten znak na  (i prawdopodobnie dopisał  przed d¹). Powstała wersja, pianistycznie i harmonicznie wątpliwa, została następnie w Wn zmieniona na pierwotny tekst, ale już z dodanym  przywracającym b na 5. ósemce.
Powstaje pytanie, dlaczego zamiast dopisać  przed 5. ósemką, zmieniono następną nutę, zaburzając regularność figuracji z problematycznym rezultatem dźwiękowym, sugerującym chwilowe wystąpienie akordu g-moll jako podstawy figuracji. Zdaniem redakcji, istnieją dwie możliwości:

• Poprawkę zrobił Chopin w trakcie pospiesznego przeglądania rękopisu, np. w celu znalezienia niedokładności w zapisie znaków chromatycznych. Na pośpiech może wskazywać sam sposób zmiany znaku – zamiast powszechnie używanego w tym rękopisie wyskrobania błędnego elementu, zastosowano skreślenie fragmentu zmienianego znaku, co oczywiście zajęło mniej czasu. Pospieszne przeglądanie wiąże się z wyrywkowością, a w oderwaniu od kontekstu często popełnia się błędy, co można uznać za wytłumaczenie wprowadzenia wersji, którą trudno uznać za zamierzoną.
• Poprawka jest dziełem obcej ręki, kogoś, kto czuł się uprawniony do tego rodzaju ingerencji, np. właściciela A. Biorąc pod uwagę, że ślady w Wn dowodzą, że zmieniona wersja była tam początkowo wydrukowana, można podejrzewać wydawcę lub kogoś działającego z jego polecenia, kto miał dokonać wstępnej oceny dzieła pod kątem jego wartości artystycznej i handlowej. Innym śladem działań takiej osoby może być znaczek w t. 180.

kategoria redakcyjna: Interpretacje merytoryczne; Różnice w źródłach

zagadnienia: Poprawki A, Błędy wynikające z poprawek, Obce dodatki w rękopisach, Skreślenia A

notacja: Wysokość