(op. 4), Sonata c-moll, cz. I

 t. 170

	c1 i ces2 w A (→Wn→Wa1), odczyt dosłowny ! miniat: tr = wycinek, ten takt, jw.             Tr = EZnieU1;         red = EZTU = kreska taktowa, liga i bemol fes3
	c1 i c2 w Wf ! miniat: wycinek.                 tr = EZnieU1 + EZnieU2;                 red = EZTU (jak w war_11) + EZnieU2
	ces1 i ces2 w Ww i Wa2 ! miniat: wycinek.           tr = EZnieU1 + EZnieU tylko bemol ces1;                     red = EZTU jak war_11 + EZnieU oba bemole
	c1 (z ) i c2 propono­wane przez redakcję EZTU jak war_11_red + EZTU kaso c1

Brzmienie 4. ósemki l.r. i 6. ósemki pr.r. może budzić wątpliwości. W A i większości wydań nie ma przed nimi znaków chromatycznych, co daje c¹ na 4. ósemce i ces² na 6. ósemce. W przypadku 6. ósemki takie odczytanie wynika ze stosowanej w czasach Chopina konwencji notacyjnej, w myśl której, jeśli nuta przetrzymana łukiem do następnego taktu wymagała znaku chromatycznego, to znak ten umieszczano także na początku tego drugiego taktu. Tak więc ces³ na początku omawianego taktu poprzedzone jest w źródłach , który oddziałuje także na zapisaną na tej samej wysokości 6. ósemkę, gdyż Chopin uważał znaki chromatyczne za obowiązujące bez względu na użycie przenośnika oktawowego. Mimo to Chopin niemal na pewno miał tu na myśli c², a o  na początku taktu po prostu zapomniał (tego typu przeoczenie odwołania alteracji należy do najczęstszych błędów Chopina). Przemawiają za tym:

• Budowa figuracji, w której 4. i 6. ósemka są dźwiękami zamiennymi akordu Ges⁷, tworzącego podstawę harmoniczną tego taktu. W przypadku nut zamiennych opisujących dźwięki akordowe od dołu (jak tutaj), Chopin z zasady stosował nuty odległe o półton – por. np. Balladę g op. 23, t. 208-209, Poloneza Es op. 22, t. 69-74 czy Koncert f op. 21, cz. III, t. 117-119.
• Kontekst harmoniczny – akord zapisany jako Ges⁷ rozwiązuje się na F-dur, utrwalane przez następne 8 taktów jako dominanta do docelowej tonacji b-moll. Chopin sygnalizuje to poprzez dźwięki obce należące do tej tonacji, es i c, a nie ces. Tego typu antycypację spotykamy np. w Allegro de Concert op. 46, na końcu t. 87 (h³, a nie b³ na tle akordu F⁷) czy Rondzie F op. 5, t. 441-442 (g nie ges na tle akordu Des⁷).

Oryginalną notację A (→Wn→Wa1) odtwarzamy tylko w transkrypcji graficznej (wersja ("transkrypcja"). W transkrypcji merytorycznej prezentujemy zapis bez powtórzenia bemoli ces³ i des³ na początku taktu, co zapewnia zgodne z powyższą analizą brzmienie 6. ósemki (c²). W tekście głównym podajemy c¹ i c² z dodanym ostrzegawczym  przed c¹.

kategoria redakcyjna: Różnice w źródłach; Adiustacje redakcyjne

zagadnienia: Adiustacje Wa, Adiustacje Ww

notacja: Wysokość