|
!!! miniat: 2 ostatnie ósemki taktu, tylko dolna 5-linia. TGTU |
|
W A ostatnia ósemka l.r. w t. 27 i 28, a także trzy pierwsze parzyste ósemki w t. 29 były pierwotnie trójdźwiękami. Chopin wykreślał następnie dolne lub środkowe nuty, pozostawiając dwudźwięki. W szczególności na końcu t. 27 z trójdźwięku f-as-c1 usunięta została dolna nuta (f), a na końcu t. 28 – środkowa (as). W KF wpisane są już na czysto poprawione wersje, z jednym wszakże wyjątkiem – na końcu t. 27 widoczny jest pierwotny trójdźwięk f-as-c1 z wyskrobaną nutą as, a więc inną niż wykreślona w A (będącą efektem tej poprawki kwintę f-c1 ma również Wa). Nasuwa się kilka pytań:
-
Która wersja była wpisana w KF przed poprawką? Ma to znaczenie dla ewentualnego określenia kolejności poprawek w A i KF:
— jeśli kopista przepisał pierwotną wersję A (trójdźwięk), Chopinowska poprawka A w tym miejscu była wprowadzona już po sporządzeniu kopii i mogła być późniejsza niż poprawka w KF i w podkładzie do Wa;
— jeśli przepisana była już poprawiona wersja (tercja), poprawka w KF jest na pewno późniejsza.
Drugi scenariusz wydaje się bardziej prawdopodobny – pewne drobne cechy pisma (np. sposób zapisania laseczki nutowej), sugerują późniejsze dopisanie główki nuty f, kolejność taka nie wymaga też rozdzielania poprawek t. 27-29 w A na dwa etapy. - Kto dokonał poprawki w KF? Mógł to być kopista, sprawdzający swoją pracę, albo kontrolujący różne aspekty zapisu Etiudy Chopin. Autopoprawka kopisty byłaby bezpodstawna, czyli pomyłkowa, co prowadzi do następnego pytania.
-
Które z tych wykluczających się poprawek są wiarygodne i w jakim stopniu? Poprawka w A, jeśli była robiona wraz z innymi, wydaje się niepodważalna – dopracowując niuanse dźwiękowe całej grupy akordów, Chopin niemal na pewno miał jasny obraz biegu muzyki i kontrolował wszystkie aspekty szlifowanego brzmienia. Prawdopodobieństwo pomyłki rośnie, jeśli poprawka w t. 27 była robiona w odosobnieniu, w pewnym stopniu wyrwana z kontekstu. Możliwość ta, m.in. z powodów omówionych w punkcie 1., jest jednak znacznie mniej prawdopodobna.
Ryzykiem pomyłki, wynikającym z wyrywkowego sprawdzania, obarczona jest natomiast poprawka w KF, nawet jeśli jej autorem był Chopin. Można tu wszakże wskazać czynnik zmniejszający to ryzyko – jest nim Wa, zawierające wersję zgodną z poprawką w KF.
Podsumowując, redakcja uważa obie wersje za najprawdopodobniej autentyczne i, co za tym idzie, właściwie równorzędne. Wersja KF (→Wn) i Wa jest przy tym prawdopodobnie późniejsza, jednak okoliczności wprowadzania obu poprawek, skłaniają nas do uznania za główną wersji A (→Wf).
Trzeba na koniec poruszyć kwestię stylistyczną – w wersji A Chopin rezygnuje z dokładnego powtórzenia struktury interwałowej taktu na rzecz niezależności postępu dolnego głosu uderzanych akordów. Wyraźną analogię stanowi tu Ballada As op. 47, t. 73-76, gdzie w podobnej fakturze i tonacji Chopin powtarza czteroakordowy odcinek (t. 73-74, powtórzone jako t. 75-76), różnicując dolną nutę ostatniego uderzanego akordu odcinka – as w t. 74, f w t. 76 – zapewne ze względu na odmienną kontynuację.
kategoria redakcyjna: Różnice w źródłach; Poprawki i zmiany
zagadnienia: Skreślenia A, Zmiany akompaniamentu
notacja: Wysokość
Powrót do adnotacji